بيانيه پاياني شرکت کنندگان در دومين کنگره بزرگداشت زبان مادري

21 فوريه به عنوان روز جهاني زبان مادري روز بسيار مبارک و اميدوار کننده براي تمامي انسانهايي است که به دلايل مختلف، زبان مادري­ شان آنچنان که بايسته و شايسته است مورد حمايت، تکريم و محافظت قرار نمي­گيرد.

اگرچه از گراميداشت چنين روزي در تاريخ ايران بيش از دو سال نمي­گذرد، ولي وجود حدود 50 ميليون انسان محروم از کمترين و ابتدايي­ترين حقوق فرهنگي بشري يعني خواندن، نوشتن، آموزش و پرورش به زبان مادري، سبب گشت تا اين روز به سرعت در حافظه اين انسانهاي محروم نقش بندد و آنان را به آينده­اي که بي­شک از راه خواهد رسيد، اميدوار سازد. زبان به عنوان مهمترين شاخصه تمييز هويت فرهنگي هر انسان، در طول تاريخ براي متکلمان آن حائز اهميت فراوان بوده است و علي­رغم برخي پندارهاي غلط عده­اي روشنفکرنما که آن را صرفاً وسيله­اي ارتباطي مي­دانند، در بطن خود تاريخ، فولکولور، آداب و رسوم و انديشه­هاي ذهني، فکري و فرهنگي يک ملت و قوم را بهمراه دارد. از اينروست که استعمارگران ديروز و امروز براي استحاله يک ملت و قوم، زبان را در اولويت يورشهاي خود قرار مي­دهند و به طرق مختلف، بويژه با ايجاد تصنعي و ساختگي حس خود کمتربيني، اهداف ضد بشري خود را دنبال مي­کنند.

کشور ايران با داشتن ملل و اقوام متعدد همچون ترک، فارس، عرب، کرد، بلوچ، گيلک، لر و ... که هر يک داراي زبان مادري مستقل و ويژه­اي هستند، بسان کلکسيوني غني و عظيم از تلاش جسمي، فکري و ذهني ميليونها انساني است که در طول تاريخ در اين سرزمين و سرزمينهاي مجاور سکني گزيده­اند. اما متأسفانه، سياستهاي شوونيستي حکومت پهلوي مبني بر آسميلاسيون فرهنگي ملل و اقوام غير فارس در راستاي ملت­سازي نوين ايراني براساس زبان، هويت و تاريخ فارسي و آريايي، سبب گشت تا ميليونها انسان که حدود هفتاد درصد جمعيت ايران را تشکيل مي­دهند، از ابتدايي­ترين حقوق بشري محروم بمانند. اگرچه با پيروزي انقلاب اسلامي ايران کم­ و بيش از شدت اين سياستها و محدوديتهاي ايجاد شده کاسته گرديد، وليکن ذهنيت ايجاد شده از هويت، منافع و امنيت در ايران ادامه يافت و کمترين حقوق اعطاء شده در اصول 15، 19 و 48 قانون اساسي نيز به اجرا در نيامد. در سالهاي اخير موج جديد هويت­خواهي ملل و اقوام با بهره­گيري از تجربيات گذشته، فضا و شرايط نوين ملي و بين­المللي بر اساس روشهاي مدني پديد آمده است که بي­شک حاکمان و مسئولان کشور را به چالش فراخوانده است. اين رويکرد مدني نوين، با تکيه بر پتانسيل عظيم دانشگاهي و روشنفکري، زنگ بيداري ملي و قومي را براي نسل خفته با شعارهاي شوونيستي به صدا در آورده و وجدانهاي منصف و بيدار اين سرزمين را در هر پست و مقام و لباسي، فارغ از قوميت و مليت خاص، با خود همراه کرده است.

ما شرکت کننده­گان در دومين کنگره گراميداشت «روز جهاني زبان مادري» ضمن عرض احترام به مقام شامخ شهداي والا مقام مدافع زبان مادري بويژه شهداي گرانقدر بنگالي و تقدير و تشکر از کليه کساني که در راه اعتلاي زبان مادري متحمل سختيها و مشقتها گشته­اند و همچنين با تشکر از اعلام 21 فوريه به عنوان روز جهاني زبان مادري از سوي سازمان علمي، آموزشي و فرهنگي سازمان ملل متحد (يونسکو)، و ضمن انزجار از ممانعت بعمل آمده در برگزاري دومين کنگره گراميداشت روز جهاني زبان مادري در تبريز، با تأکيد بر خواسته­هاي مطرح شده در اولين کنگره گراميداشت روز جهاني زبان مادري اعلام مي­داريم:

1- با توجه به اينکه در نص صريح اصل نوزدهم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران برابري تمام انسانها، اقوام و ملل ساکن در ايران فارغ از زبان و نژاد مورد تأکيد قرار گرفته است و در طول سالهاي گذشته گام عملي مناسبي در راستاي به اجرا در آوردن آنها بويژه در بعد فرهنگي برداشته نشده است، از مسئولان کشور بويژه نمايندگان مجلس مي­خواهيم گامهاي عملي مناسبي براي تدريس و آموزش به زبانهاي مادري حدود 70 درصد جمعيت غير فارس ايران و حفظ و تقويت فرهنگ آنها بردارند.

2- از آنجا که حمايت از فرهنگها و هويتهاي قومي نمي­تواند بدون لحاظ اين مسئله در ساختار سياسي، اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي باشد، از ديدگاه ما بايد اين مسئله بصورت قانونهاي مدون بر اساس سيستم مديريتي غيرمتمرکز در آمده و اداره کشور بر اين اساس مورد توجه قرار گيرد.

3- در سالهاي قبل و بعد از انقلاب اسلامي بسياري از نامهاي مناطق، شهرها و روستاهاي محل سکونت اقوام و ملل بر اساس سياستهاي مغرضانه يا ناآگاهانه تغيير يافته­اند که بايد به نامهاي اصلي خود برگردانده شوند.

4- «اعلاميه جهاني حقوق زباني» به عنوان يک منشور جهاني داراي نکات، مطالب و خواسته­هاي بسيار ارزشمند و متعالي است که همه موارد مندرج در آن به عنوان يک منشور و ميثاق بين­المللي مورد قبول مي­باشد. از اينرو از دولت جمهوري اسلامي ايران مي­خواهيم پايبندي خود را به اين اعلاميه اعلام داشته و خود را متعهد به اجراي مفاد آن نمايد.

5- از آنجا که بيش از هفتاد درصد عوارض، مالياتها و ثروتهاي زيرزميني اين کشور از مناطق سکونت اقوام و ملل غير فارس تأمين مي­شود، خرج اين درآمدها فقط در جهت ترويج و تقويت زبان و فرهنگ فارسي، تبعيض آشکار و ناعادلانه­اي است که مطابق ماده 10 «اعلاميه جهاني حقوق زباني» و آموزه­هاي اخلاقي و ديني غير قابل قبول مي­باشد. از اينرو خواستار توزيع مناسب و عادلانه امکانات دولتي در جهت حفظ، گسترش و تقوين تمام زبانها و فرهنگهای کشور هستيم.

6- علي­رغم ادعاهاي موجود، پدران و مادران اقوام و ملل غير فارس اين کشور از آزادي انتخاب اسامي ملي و قومي براي نوزادان خود به زبان مادري خويش محروم بوده و يا دچار مشقتها و محدوديتهاي فراوان هستند. از ديدگاه ما اين مسئله در مغايرت با تمامي کنوانسيونهاي بين­المللي، احکام ديني و اخلاق بشري و ماده سوم «اعلاميه جهاني حقوق زباني» بوده و غير قابل قبول مي­باشد و بايد هرچه سريعتر به اين مسئله پايان داده شود.

7- در سالهاي گذشته روشنفکران، دانشگاهيان و بسياري از آحاد مردم منتسب به اقوام و ملل تلاشهاي ارزشمندي براي حفظ، تقويت و دفاع از هويت ملي، قومي و فرهنگي خود برداشته­اند که متأسفانه با انگ­زنيهاي مختلف بويژه «تجزيه طلب»، «پان ترکيسم»، «پان عربيسم» روبرو شده و به مجازاتهايي محکوم گشته­اند. از اينرو، ضمن رد تمامي اين ادعاها و با تأکيد بر حفظ وحدت و برادري بر اساس برابري تمام انسانهاي اين کشور، از مسئولان مي­خواهيم بر اين نوع برخوردها پايان بخشند.

8- از آنجا که در آستانه انتخابات رياست جمهوري دوره نهم تعدادي از کانديداهاي مهم و طرفدارانشان در راستاي اعطاي حقوق اقوام و ملل و يا بر عليه اين خواسته­ها سخنراني و اعلام موضع نموده­اند، بر اين باوريم که اين مسئله به خودي نشانگر به نتيجه رسيدن تلاشهاي صادقانه فرزندان اين کشور و حقانيت خواسته­هاي آنهاست. از اينرو ضمن مغتنم شمردن اين فرصت، به کانديداهاي محترم و طرفداران آنها اعلام مي­داريم بدون ارائه برنامه­اي عملي و امضاي تعهدنامه علني در خصوص خواسته­هاي به حق ملل و اقوام انتظار حمايت از آنها بي­مورد و بي­فايده است و به هيچ وجه اجازه سوء­استفاده از ارزشهاي مقدس خود را به هيچ کس نخواهيم داد.

13/12/83
تهران- دانشگاه علم و صنعت ايران
شرکت کنندگان در دومين کنگره بزرگداشت زبان مادري